Door tijdens het leven bedragen te schenken en deze vervolgens notarieel schuldig te blijven (‘papieren schenking’), kan bij het overlijden erfbelasting worden bespaard. Tot dusverre werd aangenomen dat de schuldigerkenning ieder jaar opnieuw bij de notaris moest worden vastgelegd. Uit een recente uitspraak van Hof Den Bosch volgt dat repeterende schenkingen ook in één jaar kunnen worden vastgelegd, mits deze een opschortende voorwaarde bevatten en in afzonderlijke notariële akten zijn opgenomen.
Casus
In het berechte geval ontving Norbert in maart 2013 vijf schenkingen van elk € 10.000 van zijn ouders. De notaris had de schenkingen vastgelegd in vijf afzonderlijke notariële schenkingsakten. De inhoud van de akten was vrijwel identiek. In 4 van de 5 akten was echter bepaald dat de schenking was gedaan onder de opschortende voorwaarde dat de langstlevende van de ouders nog in leven was op achtereenvolgens 1 januari 2014, 1 januari 2015, 1 januari 2016 en 1 januari 2017. Bovendien bevatte iedere schenkingsakte een herroepingsrecht.
De inspecteur stelde dat alle schenkingen voor de schenkbelasting samengevoegd moesten worden. De vijf schenkingen hingen volgens hem zo met elkaar samen, dat sprake was van de schenking van een periodieke uitkering (art. 18 lid 2 SW), waarvan de contante waarde in 2013 in een keer was belast.
Het hof volgde de visie van de inspecteur echter niet. Kenmerkend voor een periodieke uitkering is dat in één rechtshandeling een (stam)recht wordt geschonken, waarbij het totaal aan uit te keren termijnen afhankelijk is van een onzekere gebeurtenis. In het berechte geval was sprake geweest van vijf afzonderlijke rechtshandelingen. Vier van de vijf schenkingen waren onder opschortende voorwaarde gedaan, waardoor deze schenkingen gespreid in de tijd (bij de vervulling van de voorwaarde: zie art. 1 lid 9 SW) in verschillende jaren tot stand waren gekomen. De schenkingen konden in onderlinge samenhang niet worden aangemerkt als de schenking van een periodieke uitkering. (Hof Den Bosch 29 juli 2021, nr. 20/00340, ECLI:NL:GHSHE:2021:2397)
Belang voor de praktijk
Omdat de schuldigerkende bedragen opeisbaar zijn bij overlijden, moeten deze civielrechtelijk worden vastgelegd in een notariële akte (art. 7:177 BW). Wordt alleen een onderhandse akte opgesteld, dan is de schulderkenning bij het overlijden niet aftrekbaar van de nalatenschap (zie Redactioneel commentaar van 22 oktober 2020). In beginsel moet ieder jaar opnieuw een notariële akte worden opgesteld, omdat anders de schenkingen in één keer worden belast. Bij de repeterende schenking wordt (om notariskosten te besparen) door de schenker op één dag verschillende schenkingen gedaan. De eerste schenking is direct belast omdat deze onvoorwaardelijk is gedaan. De andere schenkingen worden door de opschortende voorwaarde pas in de komende kalenderjaren belast als de voorwaarde is vervuld. Uit de uitspraak van het hof volgt dat voor een ‘veilig’ gebruik van de repeterende schenking meerdere notariële akten zijn vereist. Afgewacht moet worden of de uitspraak in cassatie bij de Hoge Raad stand zal houden. Van belang hierbij is onder meer of er in casu aanleiding is om de schenkingen fiscaal te (her)kwalificeren Wij zijn met het hof van oordeel dat hier geen aanleiding voor is. Het is immers niet in strijd met de Successiewet om gelijktijdig verschillende schenkingen overeen te komen. Voor schenkingen onder opschortende voorwaarden is blijkens de parlementaire toelichting juist expliciet beoogd in fiscale zin af te wijken van het civielrechtelijke moment van de totstandkoming van de schenking. Kortom, wij achten de kans groot dat de Hoge Raad de uitspraak van het hof in stand zal laten.
In de praktijk moet er rekening mee worden gehouden dat over de schuldig erkende bedragen jaarlijks 6% rente moet worden betaald. Anders heeft de schenker het ‘genot’ voorbehouden over de schuldigerkenningen en worden deze bedragen bij zijn overlijden als een fictieve erfrechtelijke verkrijging aangemerkt (zie hierover tevens het Redactioneel commentaar van 8 maart 2018).
bron:fiscaal totaal